Warto przyjrzeć się temu wykresowi pokazującemu całe mnóstwo dróg prowadzących do niedoczynności tarczycy. Często spotykam się z twierdzeniem, że „to geny”. Nie jest ono zupełnie pozbawione racji, jednak należy pamiętać o pozostałych czynnikach. Z psychodietetycznego punktu widzenia, zwalenie winy na geny może spowodować w nas przekonanie, że z tym nic się nie da zrobić i zaniedbanie tej sfery, na którą mamy wpływ. Jej znaczenie jest niebagatelne.
Co kryje się za popularnie zwaną i coraz częściej dotykającą nas chorobą Hashimoto? Jest to autoimmunologiczne przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy. Autoimmunologiczne, czyli takie, kiedy to układ odpornościowy naszego organizmu zaczyna zwalczać własne komórki. U pacjentów z Hashimoto często występują refluks, niedobory pokarmowe, anemia, przepuszczalne jelito, alergie pokarmowe, choroby błon śluzowych jamy ustnej i hipoglikemia, jako dodatek do typowych objawów niedoczynności tarczycy, takich jak przyrost wagi, nietolerancja zimna, utrata włosów, zmęczenie i zaparcia. Nierzadko Hashimoto współwystępuje też z innymi chorobami, takimi jak: cukrzyca, schorzenia reumatyczne, celiakia, autoimmunizacyjne choroby wątroby, endometrioza, bielactwo nabyte czy łysienie plackowate.
- zaburzony metabolizm wapnia
- chroniczne zaparcia (ryzyko infekcji)
- zmniejszenie efektywności pracy wątroby i woreczka żółciowego (również kamica)
- zmniejszenie produkcji hormonu wzrostu
- zmniejszenie metabolizmu oraz przybieranie na wadze
- zaburzenie metabolizmu glukozy (wolniej dostaje się do komórki dając objawy takie jak ‚brain fog’ oraz powodując hipoglikemię)
- podwyższony poziom cholesterol i trójglicerydów
- problemy z prawidłową pracą mózgu (zmiany nastroju, depresja)
- zaburzony metabolizm estrogenu (może prowadzić do nowotworu piersi, cyst jajników)
- zaburzony metabolizm hormonów nadnerczy
- niedobór progesteronu i zatrzymanie owulacji
- anemia
- zwiększony poziom homocysteiny i ryzyko choroby serca
- zmniejszony detoks organizmu (hormony tarczycy wpływają na fazę II detoksu w wątrobie)
- zmniejszona produkcja kwasu solnego i zaburzony metabolizm protein
Co, oprócz predyspozycji genetycznych, może się zadziać, aby ujawniły się objawy choroby autoimmunologicznej?
Istnieje teoria dr Alessio Fasano, przyrównująca chorobę autoimmunologiczną do trójnogiego stołka, którego nogi stanowią predyspozycje genetyczne właśnie, rozszczelniona bariera jelitowa (kojarzona ze wszystkimi chorobami autoimmunologicznymi) oraz czynniki środowiskowe, np. toksyny, które dostają się w różny sposób do naszego organizmu (zawarte w lekarstwach, pożywieniu, powietrzu, opakowaniach) i zatruwające go.
Powyższa ilustracja zwraca uwagę na rolę przyjmowanych leków, zwłaszcza antybiotyków i leków hormonalnych, błędów dietetycznych – spożywania nadmiernej ilości cukru, nieregularnego sposobu odżywiania się, a także na rolę przewlekłego stresu, który uruchamia mechanizmy biochemiczne powodujące chociażby rozszczelnienie nabłonka jelit, zaburzenie funkcji trawiennych i stany zapalne.
Przyglądając się uważnie przyczynom niedoczynności tarczycy, można dojść do wniosku, że istotne znaczenie zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu chorób autoimmunologicznych ma nasz sposób odżywiania się. Stosowanie prawidłowo zbilansowanej diety może zwiększać skuteczność procesu leczenia.
Co możemy uzyskać dietą:
- wzmocnienie układu odpornościowego i nerwowego,
- remisję choroby autoimmunologicznej
- regenerację tarczycy, wątroby oraz nadnerczy
- uzupełnienie niedoborów odżywczych
- poprawę wchłaniania i stanu jelit
Sugestie żywieniowe w chorobie Hashimoto:
Podstawowe zasady diety w niedoczynności tarczycy są następujące:
- Podaż białka stanowiącego 15−20% wartości energetycznej diety. Pełnowartościowe białko jest źródłem aminokwasu egzogennego – tyrozyny, będącego wyjściowym substratem do syntezy podstawowego hormonu tarczycy − tyroksyny (T4).
- Tłuszcze, głównie pochodzenia roślinnego (oleje, orzechy i nasiona), dostarczające 20−35% wartości energetycznej diety. Szczególnie istotna jest podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, które pobudzają wątrobę do przemiany T4 w T3, zwiększając metabolizm ustroju oraz wrażliwość komórek na hormony tarczycy.
- Spożywanie produktów zawierających witaminy A, C, E, B6, B1, B12, fosfor, magnez, potas, sód, chrom oraz cynk
- eliminacja produktów sprzyjających atakowi autoimmunologicznemu, rozszczelniających barierę jelitową, nadmiaru węglowodanów – cukru, syropu glukozowo – fruktozowego, zbóż glutenowych i produktów z nich wykonanych, roślin strączkowych, mleka krowiego, tłuszczów nasyconych, produktów zawierających nadmiar nienasyconych kwasów tłuszczowych omega 6, przetworzonych węglowodanów, słodzików, kofeiny, produktów konserwowanych, wędzonych, produktów zawierających konserwanty i barwniki, sprzyjających wystąpieniu nietolerancji pokarmowych
wprowadzenie produktów:
- sprzyjających uszczelnieniu bariery jelitowej, zawierających błonnik, probiotyków i prebiotyków
- produktów zawierających selen (orzechy brazylijskie, drożdże)
- produktów zawierających NNKT omega 3
Często w chorobie Hashimoto zaleca się dietę o zmniejszonej zawartości węglowodanów, zbliżoną do paleo.
Zestawienie produktów dozwolonych i niedozwolonych wygląda wówczas następująco:
Produkty niedozwolone
zboża glutenowe: pszenica, jęczmień, owies, żyto (wszystko co nich pochodzi – chleb, kluski, pierogi, bułka tarta, mąka, kasza manna, bulgur, kamut)
ryż i kukurydza
syrop fruktozowo-glukozowy
cukier słodziki (naturalne i sztuczne)
pseudozboża: komosa, dziki ryż, amarantus
nabiał, mleko (mleko w proszku, kefir, jogurt, maślanka, śmietana, masło – na początku też ryzykowne)
rośliny strączkowe (wszystkie!!)
orzechy pestki (słonecznik, dynia, sezam, siemię lniane)
jaja (chyba, że test Food Detective lub Imu Pro wykażą, że nie ma na nie nietolerancji)
oleje roślinne rośliny psiankowate: jagody goji, pomidor, papryka, ziemniak,
tytoń (palenie papierosów) kawa, herbata włącznie z zieloną alkohol
Dodatkowo należy pamiętać o aktywności fizycznej, szczególnie na świeżym powietrzu,
-odpoczynku i odpowiedniej ilości snu
-unikaniu stresów i wypracowanie sposobów radzenia sobie ze stresem
-ograniczeniu używania produktów takich jak: kawa, alkohol, herbata (za wyjątkiem ziołowych)
-unikaniu fluoru, który jest np. w paście do zębów
-unikanie wszystkich konserwantów, barwników i toksyn
Istnieje też możliwość stosowania diety wegetariańskiej w chorobie Hashimoto. O tym następnym razem.
Żródła: tarczycahashimoto.pl/, hashimoto.pl, „Zalecenia diagnostyczno-żywieniowe w chorobie Hashimoto, M. Gackowska, ajwendieta.pl/, wspolczesnadietetyka.pl/, gurbacka.pl, tlustezycie.pl